Gezond eten voor kinderen met diabetes

Is eten volgens de ‘Schijf van Vijf’ nog actueel met diabetes? 

Sanaa: “Jazeker. De Schijf van Vijf heeft in 2016 een update gekregen, gebaseerd op de nieuwste adviezen van de Gezondheidsraad. Het advies is om meer plantaardig en minder dierlijk te eten, met meer aandacht voor noten, peulvruchten en groenten. Eet je volgens de Schijf van Vijf, dan krijg je van alle voedingsstoffen voldoende binnen. Daarbinnen kun je natuurlijk spelen: hou je niet van fruit? Probeer dan eens gedroogd fruit. Of eet extra groenten; in broccoli en paprika zit ook veel vitamine C. Geen fan van zuivel? Calcium vind je ook in noten en groene bladgroenten, dus wellicht is daar nog winst te behalen. Zo probeer je het eetpatroon zo volwaardig mogelijk te maken.” 
 

Snoepen hoort dus niet bij een gezonde voeding als je diabetes hebt? 

“Natuurlijk mag je af en toe best iets lekkers. Kwaliteit van leven is belangrijk en dat geldt zeker ook voor kinderen die een chronische aandoening als diabetes hebben. Vlak na de diagnose zijn ouders vaak superstreng: ze proberen snoep, koek en ijs zoveel mogelijk weg te houden. Heel begrijpelijk, want ouders willen immers het beste voor hun kind. Maar alles wat je verbiedt, wordt extra aantrekkelijk. Zo krijg je kinderen die juist stiekem gaan snoepen. Maak dus liever afspraken die reëel zijn: wat mag je kind en wanneer? Zo voorkom je strijd.” 
 

Moet een kind met diabetes minder snoepen dan andere kinderen? 

“Kinderen zijn vaak lekker actief: ze spelen buiten, sporten en zijn nog in de groei. Als ze een volwaardig eetpatroon hebben, hoort af en toe snoepen daar gewoon bij. Maar kijk wel kritisch: een zak snoep per dag is echt te veel. Gedragsverandering is het moeilijkste wat er is, dus probeer je stapje voor stapje de hoeveelheid te verminderen. Dat werkt vaak beter dan rigoureus alle snoep schrappen.” 
 

Suikervrije snoep en frisdrank: mag dat wel? 

“Suikerrijke dranken kunnen onnodige pieken in de bloedglucose geven. Frisdrank met zoetstof is daarvoor een goed alternatief. Zoetstoffen zijn weliswaar meestal chemisch, maar kunnen veilig gebruikt worden. Er zijn wel adviezen voor de maximale hoeveelheden per dag en die ligt voor kinderen lager dan voor volwassenen. Op zoetstoffen.nl kun je de ‘aanvaardbare dagelijkse inname’ (ADI) van elke zoetstof vinden en via de zoetstoffencheck makkelijk bereken hoeveel zoetstoffen je kind per dag binnenkrijgt.” 
 

Hoe zit het met zoetstoffen die wél koolhydraten bevatten? 

“Dat zijn de zogenaamde polyolen. Die zoetstof wordt pas in de dikke darm omgezet in suiker en zorgt daardoor nauwelijks voor een stijging van de bloedglucose. Op het etiket zie je echter wél de hoeveelheid koolhydraten vermeld staan. Dat kan verwarrend zijn. Let dus goed op: bestaat de hoeveelheid koolhydraten grotendeels uit polyolen, dan hoef je daarvoor geen insuline te geven. Goed om te weten: polyolen kunnen gasvorming en diarree veroorzaken. Zorg er dus voor dat je niet te veel binnenkrijgt.” 
 

Wat is beter: koolhydraten uitrekenen of schatten? 

“Zeker in het begin is het aan te raden om alles op te zoeken, te wegen en te meten. Je moet immers leren hoe het zit met koolhydraten. Weeg bijvoorbeeld je opscheplepel pasta of rijst, zodat je weet hoeveel gram koolhydraten er op je bord ligt. Dat is even een gedoe, maar het werpt zeker zijn vruchten af. Op een gegeven moment leer je dan vanzelf goed inschatten. Handige hulpmiddelen zijn bijvoorbeeld de Eetmeter app, daar staan ook de hoeveelheden (een portie, een handje) in. In de kleine boekjes Zien Weten Eten staan foto’s van maaltijden met de koolhydraten erbij, zo’n visueel hulpmiddel is voor kinderen vaak heel toegankelijk.” 
 

Een kind dat zijn bord niet leegeet, hoe los je dat op? 

“Insuline geef je bij voorkeur vóór de maaltijd. Laat je kind zijn eten liggen, dan zul je toch iets anders moeten geven, bijvoorbeeld een toetje of limonade. Daarmee loop je wel een risico dat kinderen expres hun bord niet leegeten, omdat ze weten dat ze dan iets lekkers krijgen. Dat is lastig. Je kunt ook de helft van de insuline vooraf geven en dan kijken wat er gebeurt. Heb je een treuzelaar aan tafel, kijk dan eerst wat de bloedglucose doet. Misschien hoef je van die tweede helft insuline maar een deel te geven.” 
 

Is koolhydraatarm eten een slimme keuze? 

“Hoe minder koolhydraten je eet, hoe minder je bloedglucose schommelt: daar is zeker iets voor te zeggen. Bij volwassenen kan koolhydraatarm eten zeker een gunstig effect hebben. Maar kinderen zijn in de groei, die hebben de voedingstoffen uit koolhydraten juist nodig. Het gaat niet alleen om de energie die koolhydraten leveren, maar ook om de vitaminen, mineralen, vezels, antioxidanten en andere stoffen op microniveau die je haalt uit volkoren graanproducten, peulvruchten en fruit. Koolhydraatarm brood kan wel een oplossing zijn als je kind vaak trek heeft in een tussendoortje. Wil je verder op de koolhydraatinname letten, schrap dan liever de snacks, koek, snoep en chips.” 
 

Waarom zijn vezels belangrijk voor kinderen met diabetes? 

“Vezels hebben invloed op de maagontlediging. Koolhydraatrijke voeding wordt in de maag in kleine stukjes ‘geknipt’ voordat ze de darmen ingaan. Vezels vertragen dat proces waardoor de maagontlediging langzamer verloopt. Glucose wordt daardoor langzamer opgenomen in het bloed. Daarnaast houden vezels je darmen gezond, zijn ze goed voor spijsvertering en geven ze een verzadigd gevoel, wat trek op een later moment helpt te verminderen. Ook eiwitten en vetten hebben dat effect. Daar kun je slim gebruik van maken. Hou je van smoothies met fruit (snelle suikers), doe er dan volle yoghurt of kwark bij om een suikerpiek te voorkomen. En diezelfde piek na krokante ovenfrietjes kun je afvlakken door er vette mayonaise bij te eten.” 
 

Traktaties in de klas: hoe regel je dat het beste? 

“Het kan geen kwaad om een trommeltje op school te hebben, dan is er voor je kind altijd iets lekkers als hij een traktatie niet lust. Maar een kind met diabetes mag gewoon meedoen met de rest, die hoeft zich echt niet anders te voelen. Het is natuurlijk wel fijn als je weet wat er in een zelfgemaakte traktatie zit. Kijk eens of je (eventueel via de leerkracht) contact kunt leggen met andere ouders in de klas. Ook hier geldt: kennis is macht. Als je kind zelf in een boekje of app kan kijken hoeveel koolhydraten iets bevat, kan het gewoon meedoen met een feestje. En dat is toch het allerfijnst.” 
 

Welk fruit mag je kind eten bij diabetes? 

Fruit is goed voor elk kind, dus ook voor een kind met diabetes. Je kind mag elke soort fruit eten die hij lekker vindt. Fruit bevat van nature suiker (dus koolhydraten) maar hoeveel dat is, verschilt per fruitsoort. Bananen en druiven bevatten per 100 gram veel suiker. Aardbeien, mandarijnen en bessen wat minder . Of je er insuline voor moet geven hangt af van het moment waarop je kind fruit eet, hoe hoog de glucosewaarde is en of je kind erna bijvoorbeeld gaat sporten. 
 

Tip: 9 superlekkere traktaties 

Wil je je kind eens wat anders geven dan een appel of sultana? We hebben 9 superlekkere traktaties voor je verzameld die niet alleen heel gezond zijn maar er ook nog eens feestelijk uitzien. Ze bevatten allemaal ongeveer 15 tot 20 gram koolhydraten en kunnen dus prima als tussendoortje! 

Download de traktaties