Diabetes in de puberteit: 7 belangrijke inzichten

Inzicht 1: het komt allemaal door hormonen 

Er zijn natuurlijk uitzonderingen, maar veel pubers zorgen minder goed voor hun diabetes dan jongere kinderen. Hun hersenen zijn zich aan het ontwikkelen en cognitieve vaardigheden zoals plannen, dingen onthouden en vooruitkijken zijn als laatste aan de beurt. Daarbij krijgen ze andere interesses, waardoor ze wat lakser worden - óók in het zorgen voor hun diabetes. 

Maar er verandert ook van alles in hun lijf. Oestrogeen, testosteron en groeihormoon beïnvloeden de werking van insuline en veranderen de insulinebehoefte. Die verandering gaat met horten en stoten. Schommelende waardes zijn niet altijd te verklaren of te herleiden, elke dag is anders. Hoe hard je het ook probeert, je krijgt niet dezelfde reactie van je lijf als vroeger. 

Hormoonschommelingen zorgen voor moodswings, maar wisselende glucosewaarden hebben hetzelfde effect. De puberteit kan dus voor pubers behoorlijk frustrerend zijn: ook al doen ze wel hun best, het wordt helaas niet altijd beloond met mooie glucosewaarden. Dat motiveert natuurlijk niet. 
 

Inzicht 2: zeuren helpt niet bij pubers met diabetes 

De puberteit is een periode waarin kinderen zich gaan afzetten tegen hun vader en moeder. Als ouder verdwijn je als het ware naar de achtergrond. Zie je dat het even niet goed gaat met de diabetes, ga dan niet zeuren of mopperen. Niet vragen: heb je al gespoten? Niet zeggen: dit kun je makkelijk zelf. Dat kunnen ze op dit moment niet aan, simpelweg omdat de puberteit in de weg zit. 

Je helpt je kind door ernaast te gaan staan en te kijken wat je van de zorg over kunt nemen. Kijk hoe en wanneer je kind zich wil laten helpen. Zeg: kom maar, ik help je wel even. Het is opvallend hoe makkelijk kinderen dat laten gebeuren. 
 

Inzicht 3: pubers hebben last van fomo 

In het leven van pubers gebeurt heel veel. Ze willen niks missen - elke puber heeft last van ‘fear of missing out’. Bezig zijn met je diabetes heeft daarbij geen prioriteit. Als ouder denk je: wat is het nou voor moeite om even op je sensor te kijken? Maar die focus is er niet. Het is geen kwestie van er niet voor willen zorgen, of er niet over na willen denken. Ze willen het best, maar ze zijn gewoon met andere dingen bezig. 
 

Inzicht 4: er is geen ‘one size fits all’ voor pubers met diabetes 

Tijdens de puberteit krijgen tieners te maken met nieuwe diabetesuitdagingen. Zo zorgen de groeihormonen die in de nacht aangemaakt worden vaak voor een hoge glucosewaarde in de ochtend. Dit wordt het dageraad fenomeen genoemd. Die spontane stijging na het wakker worden kun je niet altijd voorkomen. Het kan helpen als je de insuline voor het ontbijt wat eerder toedient. Als je ziet dat de glucose in de nacht al stijgt kun je de basaal in de nacht ook ophogen. Je stelt dan een ‘groeihormoonblokje’ in. Als je insuline spuit is het soms lastiger. Je kunt samen met je behandelteam kijken of er ruimte is om de langwerkende insuline te verhogen. 

Hetzelfde geldt voor meisjes die gaan menstrueren. Voor, tijdens en na die ene week kunnen de waardes flink schommelen. Of ze hoger of lager worden is per meisje verschillend. Je kunt een dagboekje bijhouden om te zien of je een patroon gaat herkennen. Maar omdat iedereen weer anders is, zijn er geen standaard oplossingen voor. Overleg altijd met je behandelteam over de beste aanpak. 
 

Inzicht 5: veel pubers met diabetes hebben angst voor hypo’s 

Hypo’s komen altijd op een lastig moment: als je een toets hebt, als je wilt voetballen, als je uitgaat met vrienden. Sommige pubers houden hun glucosewaarde standaard wat hoger, omdat ze bang zijn voor hypo’s. Die angst kan er trouwens ook zijn bij ouders. Kinderen nemen deze angst makkelijk over, dat is jammer. 

Angst voor hypo’s krijg je niet zomaar weg. Belangrijk is om na te gaan waar die angst vandaan komt; waar ben je bang voor? Vaak is dat de angst om de controle kwijt te raken. Of om niet ‘jezelf’ te zijn bij je vrienden. 

Door samen te kijken naar de grafieken van de glucosewaarde, zie je misschien dat er op momenten van angst helemaal geen hypo is geweest. Je kunt erop leren vertrouwen dat je misschien best een wat lagere streefwaarde kunt nemen. Doe dat stapje voor stapje. Van gemiddeld een 10 naar een 6 gaan is te groot; probeer eerst van 10 naar 9 te komen. Zo groeit het vertrouwen. 

Goed om te weten: als je gewend bent om hoog te zitten, kan een glucosewaarde rond de 6 al aanvoelen als een hypo. Het kost tijd om daaraan te wennen. 
 

Inzicht 6: pubers met diabetes moeten fouten mogen maken 

Je mag als ouder overal over in discussie gaan, maar niet over de diabetes. Dan zetten ze zich af en gaat de deur dicht. Dus ouders: pick your battles. Fouten maken hoort bij opgroeien. Zorg dat je een sfeer creëert waarin je kind gewoon durft te zeggen waar het mis is gegaan. Vraag niet: hoe kan dat nou? Maar zeg: prima, hoe lossen we dit op? Onderzoek samen wat de oorzaak is van het probleem. Is de bloedglucose door de spanning van het gamen omhooggegaan? Ga dan niet benoemen wat je daarvan vindt, maar stel voor om even een rondje te gaan lopen. 

Een andere insteek is zeggen: wat goed dat je gemeten hebt, nu weet je dat je waarde te hoog is en kun je er iets aan doen. Door niet tegenover maar naast je puber te gaan staan én door je puber te ontzorgen, voelt hij zich gesteund. 
 

Inzicht 7: pubers met diabetes hebben ruimte nodig 

Dankzij realtime sensoren en handige apps kunnen ouders de glucosewaarde van hun kinderen de hele dag volgen. Mooi, al die technologie, maar voor pubers ook superlastig! 

Want ouders zeggen vaak wel dat ze hun kind ruimte willen geven, maar zo voelt het niet voor tieners. Er zijn maar weinig ouders die het kunnen opbrengen om geen opmerkingen te maken als die bloedglucose al urenlang hoog is, of als ze zien dat er veel gesnoept wordt. Kinderen hebben daar soms zelf al een schuldgevoel over, en dan wordt het ook nog eens door hun ouders gezien. Dat voelt als ‘big brother is watching you’. 

In de puberteit proberen kinderen hun eigen weg te gaan. Het ergste aan het hebben van diabetes, vinden ze het gezeur van volwassenen. Dus ook al bedoel je het goed, neem wat afstand. Zo geef je pubers de ruimte die ze nodig hebben.